تأثیر عوامل محیطی بر روی جوانهزنی، سبز شدن و خصوصیات رشدی علفهرز بادبُر (ceratocarpus arenarius l. (bluk))

بادبُر یکی از علفهای هرز سمج در دیمزارهای گندم، جو، عدس و نخود شمال خراسان است. به منظور شناخت تیمارهای موثر در شکستن خواب و تعیین اثرات نور، درجهحرارت، تنشهای شوری و خشکی،ph و عمق دفن بذر بر قابلیت جوانهزنی و سبز شدن این علفهرز، آزمایشاتی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکد? کشاورزی دانشگاه بیرجند در سالهای 1387 و 1388 انجام گرفت. همچنین آزمایشاتی برای تعیین تراکم، غالبیت گونه و شاخص تنوع در چهار منطقه از شهرستان قوچان (شمال، جنوب، شرق و غرب) با طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع متفاوت و خصوصیات متفاوتی از لحاظ خاک انجام گردید. نتایج نشان داد که به جز تیمار حذف پوست? بذر با دست و اسید سولفوریک 96% سایر تیمارها تأثیر قابل ملاحظهای در شکستن خواب بذور علفهرز بادبر نداشتند، که موید این نکته است که پوست? بذر (پریکارپ) مکانیسم اولی? خواب بذور علفهرز بادبر میباشد. بذور بادبر در شرایط روشنایی/تاریکی و تاریکی مداوم، جوانهزنی یکسانی داشتند که نشانگر غیرفتوبلاستیک بودن این گونه است. بذور بادبر در دامن? درجهحرارتهای متناوب شب/روز تست شده (5/10، 10/20، 15/25، 20/30 و 25/35 درجه سانتیگراد) بیش از 35% جوانه زدند و حداکثر جوانهزنی (96%) در دمای متناوب 15/25 درجه سانتیگراد مشاهده شد. بذور بادبر قابلیت جوانهزنی خود را در سطوح بالای تنش خشکی و شوری حفظ کردند، به طوریکه میزان جوانهزنی آن در غلظت 800 میلیمولار کلرید سدیم و پتانسیل اسمزی 1- مگاپاسکال به ترتیب 20 و 25% بود که نشان میدهد این علفهرز به تنش خشکی و شوری مقاوم است. جوانهزنی بادبر در دامنه اسیدیته چهار تا ده بطور متوسط حدود 80% بود. بیشترین جوانهزنی (6/96%) در ph هشت و کمترین جوانهزنی (45%) در ph چهار رخ داد گیاهچههای بادبر در دامنه اعماق دفن صفر تا 8 سانتیمتر قادر به سبزشدن بوده و حداکثر سبزشدن (94%) در بذوری که در سطح خاک با سه لایه کاغذ صافی پوشانده شده بودند مشاهده شد. این نشان میدهد که سیستمهای شخم حداقل و بدون شخم که بقایای گیاهی را در سطح خاک حفظ میکنند سبزشدن این علفهرز را افزایش خواهند داد. در آزمایش تعیین تنوع گونهای در مجموع 21 گونه علفهرز از چهار منطقه ازشهرستان قوچان متعلق به 10 تیره گیاهی شناسایی شدند که هر 21 مورد، علفهای هرز پهنبرگ بودند. بیشترین تراکم بادبر (7/68 بوته در متر مربع) در منطقه جنوب قوچان و کمترین تراکم (33/0 بوته در متر مربع) در شمال قوچان تعیین گردید. از سوی دیگر بیشترین مقدار عددی شاخص تنوع شانون h (91/1) مربوط به منطقه شمال قوچان بود و کمترین مقدار h (81/0) در منطق? جنوب قوچان به دست آمد. بیشترین مقدار عددی شاخص غالبیت سیمپسون (68/0) مربوط به منطقه جنوب بود و در مقابل کمترین مقدار عددی (17/0) مربوط به منطق? شمال قوچان بود. اطلاعات این مطالعه برای بهبود برنامههای مدیریتی این گونه علفهرز مفید خواهد بود.